Historia szkoły

W 2010 roku Szkoła Podstawowa nr 19 w Sosnowcu  obchodziła swoje setne urodziny. O faktycznym istnieniu placówki można mówić od 1910 roku. Założyło ją Kolejowe Towarzystwo „Jedność”. Prawdopodobnie było to lokalne stowarzyszenie spożywców, być może pracowników kolei warszawsko - wiedeńskiej, które powstało w 1904 roku. Przemawiałaby za tym lokalizacja szkoły przy ulicy Nowej 49.

Jednakże jej geneza sięga zdecydowanie wcześniej.

W 1879 roku Pringsheim i Szlezynger założyli w Sosnowcu hutę szkła (obecnie w tym miejscu zlokalizowane jest targowisko miejskie przy ulicy Szklarnianej). Oboje założyciele byli znanymi przedsiębiorcami Sosnowca. Rodzina Szlesingerów, która przybyła do naszego miasta pod koniec XIX wieku, wybudowała dom przy ulicy Modrzejowskiej.

W roku 1894 dzięki inicjatywie Jana Wacowskiego przy hucie założono szkołę jednoklasową. Była to prywatna szkoła dla dziewcząt i chłopców. Kształciła ona 100 uczniów na rok, a oprócz jej założyciela, lekcji udzielał Józef Klimkowski. Szkoła początkowo mieściła się w domu Juliana Mendelsohna, pochodzącego ze znanej w Sosnowcu rodziny przedsiębiorców żydowskich, zamieszkujących miasto od lat 80-tych XIX wieku. W tym okresie szkoła była utrzymywana przez założyciela oraz dzięki subsydium wykładanym przez hutę szkła.

Kalendarz Zagłębia Dąbrowskiego na rok 1912 wskazuje umiejscowienie szkoły przy ulicy Nowej 49 (obecnie Ordonówny). Do czasów współczesnych budynek się nie zachował, został wyburzony w latach 60 i 70 XX wieku, podczas „wielkiej” przebudowy miasta. Była to wtedy szkoła dwuklasowa.

Po Janie Wacowskim w czasie I wojny światowej szkołą kierował Rosjanin Rogalski. Wówczas nazywano ją „Kolejówką” dlatego, że nowa siedziba mieściła się w budynku kolejowym, a nauczyciele mieli przywileje kolejarzy (otrzymywali deputaty na węgiel i darmowe bilety).

Po I wojnie światowej szkołą kierowali pan Bargieł, a w 1918 roku objął tę funkcję Antoni Skipirzepa. Zarządzał on „19” przez 18 lat. Ponoć za jego czasów szkoła cieszyła się dużym uznaniem na terenie miasta.

Od 1920 roku szkoła przeszła pod zarząd miasta. W budynku było 11 sal wykładowych, sala gimnastyczna oraz bogato wyposażona biblioteka (w tym okresie szkoła ma 11 oddziałów, a uczyło się w niej 600 dzieci).

Według Kalendarza- Informatora Zagłębia Dąbrowskiego i okolic na rok 1928 szkoła jest już 7-klasowa i posiada numer 19. Od 13 października 1935 roku w budynku szkoły działała także świetlica Legionu Młodych. Zmiany te jednak przyszły już za nowych kierowników szkoły: Franciszka Gawłowskiego, W. Tylmana, Kazimiery Religowej oraz Kazimiery Olszewskiej.

Do wybuchu wojny do 1.09.1939 szkołą kierował Romuald Koprowski.

4.09.1939 roku Niemcy wkroczyli do Sosnowca. Rozpoczęły się akcje zwalczania inteligencji polskiej. Na podstawie tajnego rozporządzenia Himmlera z 2.04.1940 roku policja niemiecka przystąpiła do sporządzenia listy działaczy społecznych i kulturalnych w Sosnowcu. W kwietniu i maju 1940 roku nastąpiło aresztowanie 29 sosnowieckich nauczycieli. Zostali oni wywiezieni do obozów koncentracyjnych w głąb Niemiec. Romuald Koprowski (ówczesny nauczyciel i kierownik Szkoły Podstawowej nr 19) został wywieziony do Dachau, a później przeniesiono go do KL Mauthausen-Gusen.

Był jednym z wielu sosnowieckich nauczycieli, których wojna nie powstrzymała przed prowadzeniem działalności oświatowej. Po powrocie z obozu i długim szpitalnym leczeniu podjął tajne nauczanie. Ostrzeżony o planowanej rewizji gestapo uciekł do Generalnej Guberni.

Wojenna zawierucha nie oszczędziła także innego nauczyciela z SP 19 - Franciszka Gawłowskiego. Został on zamordowany przez NKWD w Kozielsku. W obozie hitlerowskim zamordowano jedną z nauczycielek - Filomenę Zabłocką, która należała do ruchu oporu (wraz z córką była członkiem tajnej organizacji politycznej „Biały Orzeł”). Gestapo aresztowało ją na terenie szkoły. Zginęła w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu.

W okresie okupacji szkoła przezywała trudne chwile. Budynek, w którym się mieściła, został przejęty przez okupanta, a klasy przekształcone na mieszkania dla niemieckich kolejarzy. Szkoła została przeniesiona na ulicę Grabową 9 lub 7, gdzie dzieliła budynek ze Szkołą Powszechną nr 1. Od kwietnia 1941 roku szkołą kierował mianowany przez władze niemieckie Emanuel Sikora.

Po wyzwoleniu Sosnowca - 3.03.1945 roku - odbyło się posiedzenie Rady Pedagogicznej Szkoły nr 19. Wówczas placówka miała swoją siedzibę w budynku dawnej szkoły żydowskiej przy ulicy Dęblińskiej 9, gdzie przeniesiono placówkę z ulicy Grabowej.

Jej przewodniczącym był Henryk Suchański, który pełnił funkcję kierownika od 1.02.1945 do14.03.1945. Spotkanie dotyczyło ustalenia programu nauczania oraz gromadzenia podręczników szkolnych. Na spotkaniu byli wszyscy żyjący przedwojenni nauczyciele: K. Religowa (pracowała w szkole od 1922, a w czasie okupacji prowadziła tajne nauczanie), K.Olszewska, H. Zaborowska, J. Dahtenowa, J. Gruszczyńska, K. Walkiewiczowa.

Kolejne posiedzenie Rady Pedagogicznej odbyło się 13.04 1945. Prowadził je przybyły z wysiedlenia Romuald Koprowski. Był kierownikiem szkoły w czasie okupacji od 1 do 12 kwietnia 1940 roku. Podczas tego posiedzenia uczczono pamięć nauczycieli „Dziewiętnastki” zamordowanych w czasie okupacji. Ta Rada Pedagogiczna odbyła się już w nowym budynku szkoły przy ulicy Składowej 5, dokąd przeniesiono placówkę z ulicy Dęblińskiej. Nowy budynek szkoły posiadał ogrzewanie, kanalizację oraz sześć sal wykładowych. W tym czasie uczyło się w nim 440 uczniów.

Budynek przy ulicy Składowej należał wcześniej do Żeńskiego Gimnazjum Żydowskiego i został wybudowany prawdopodobnie w 1938 roku. Po wkroczeniu Niemców do Sosnowca zaczęto „gromadzić” w jednym miejscu ludność narodowości żydowskiej. W obecnym budynku zorganizowano obóz przejściowy - najpierw dla lokalnej ludności, a później dla Żydów z całego Śląska. Był to tak zwany Dulag (Durchgangslager), w którym umieszczano Żydów przed wywiezieniem ich do obozów pracy.

W 1942 roku nastąpiły pierwsze wywózki do obozów koncentracyjnych. Miało to związek z prowadzeniem przez okupanta akcji wyniszczania narodu żydowskiego. Po wywiezieniu wszystkich więźniów, Niemcy w budynku tym zrobili magazyn. Mieścił się tu do końca wojny. Dzisiaj na gmachu szkoły widnieje tablica, ufundowana przez Samorząd Miasta, upamiętniająca istnienie dulagu w budynku SP 19. Odsłonięto ją uroczyście w 1993 roku.

Często odwiedzają naszą szkołę Ci, którym udało się przeżyć II wojnę światową. Wpisują się wtedy oni do kroniki szkolnej.

Przy ulicy Składowej szkoła mieści się do chwili obecnej.

Related Articles

Grono pedagogiczne

Kontakt

Patron

 

Pedagog:

poniedziałek - 8:00-12:00

wtorek - 8:30-12:30

środa - 8:00-12:00

czwartek - 11:20-14:20

piątek - 8:00-12:00

 

Psycholog:

poniedziałek -

wtorek - 12:30-15:30

środa -

czwartek - 8:00-11:30

piątek - 8:00-11:30

 

Pielęgniarka:

poniedziałek - 7:30 - 11:30

wtorek -

środa - 7:30 - 11:30

czwartek -

piątek - 7:30 - 11:30

 

Biblioteka:

poniedziałek - 8:35 - 10:45; 11:45 - 13:45

wtorek - 8:30 - 9:30; 11:40 - 12:30;

13:00 - 13:30; 14:00 - 14:40; 15:10 - 15:30

środa - 8:35 - 10:00; 10.30 - 12:30

czwartek - nieczynna

piątek - 10:00 - 11:35

Sekretariat:

poniedziałek - piątek - 7:30 - 15:30

Free Joomla! templates by Engine Templates